Peygamber dönemi:
Sahabe, Kur’ân âyetlerini tefsîr ederken Kur’ân'ın kendi beyanına ve Hz. Peygamber (sav)'den işittikleri ve gördükleri bir şey olup olmadığına bakıyorlardı. Hakkında nass mevcut olanlar üzerinde konuşmuyorlardı. Bunların dışındaki tefsîrine ihtiyaç duydukları âyetlerin açıklanmasında re'y ve içtihada başvuruyorlardı. Çoğunlukla âyetlerin sebeb-i nüzûllerini anlatmak sûretiyle tefsîr yapmışlardır. İçtihatla yaptıkları tefsîrde dil ve din yönü ağırlık kazanmıştır. Âyetteki müşkili halletmek için farklı metodlar takip ederek, farklı görüşleri ortaya koymuşlardır.
Sahâbeden, Kur’ân tefsîrine dair en çok rivâyette bulunan ve tefsîr alanında ün kazanan şu kişileri sayabiliriz:
Ali ibn Ebî Tâlib (40/660);
Abdullah ibn Mes'ûd (32/652);
Ubeyy ibn Kâ'b (19/640);
Abdullah ibn Abbâs (68/687);
Ebû Musa'l-Eş'arî (44/664);
Zeyd ibn Sâbit (45/665);
Abdullah ibn Zübeyr (73/692).
Tabiin ve Tebuttabiin devrinde tefsir:
1. Mekke Medresesi.
2. Medîne Medresesi.
3. Irak (Kûfe) Medresesi.
İlk tefsîrlerin çoğu kaybolmuş ve bize kadar ulaşmamıştır. Bu bakımdan Taberî’nin (310/922) tefsîri bu eski tefsîrleri koruyan tefsîrler kolleksiyonu sayılmıştır.Buna rağmen rivayetlere dayanılarak ilk dönemlerdeki sahabe ve tabiin düşüncelerinden yola çıkılarak (derlenerek) onları temsilen Tefsirler yazılmıştır.
Sahâbeden, Kur’ân tefsîrine dair en çok rivâyette bulunan ve tefsîr alanında ün kazanan şu kişileri sayabiliriz:
Ali ibn Ebî Tâlib (40/660);
Abdullah ibn Mes'ûd (32/652);
Ubeyy ibn Kâ'b (19/640);
Abdullah ibn Abbâs (68/687);
Ebû Musa'l-Eş'arî (44/664);
Zeyd ibn Sâbit (45/665);
Abdullah ibn Zübeyr (73/692).
Tabiin ve Tebuttabiin devrinde tefsir:
1. Mekke Medresesi.
2. Medîne Medresesi.
3. Irak (Kûfe) Medresesi.
İlk tefsîrlerin çoğu kaybolmuş ve bize kadar ulaşmamıştır. Bu bakımdan Taberî’nin (310/922) tefsîri bu eski tefsîrleri koruyan tefsîrler kolleksiyonu sayılmıştır.Buna rağmen rivayetlere dayanılarak ilk dönemlerdeki sahabe ve tabiin düşüncelerinden yola çıkılarak (derlenerek) onları temsilen Tefsirler yazılmıştır.
Ör:
Sahabeden İbni Abbas'a nispetle;
Fîrûzâbâdî ( ö.1415): İbn Abbas tefsiri: Tenvirü'l-mikbas min Tefsiri ibn Abbas 
Ayasofya Kütüphanesinde 113,114,115,116,117 ve 118 no ile kayıtlı 6 adet el yazması vardır.En eskisi olan ve H.926-976 yılları arasında yazıldığı tahmin edilen (113 nolu) el yazmasının özellikleri:Sure 1-16 (an-Nahl) , 42. Rivayetsiz . Siyah kâğıt kaplı yarı meşin cilt . 24 X 14 cm . 224 varak , sarımsı
, kalınca , saykalsız kâğıt .
Diğer el yazmaları H.1100-1150 tarihleri arasında yazılmıştır.Diğerlerinin müellifi bellidir.[Ayasofya kütüphanesinde tefsir ilmine âit arapça yazmalar . H. Ritter. ]
Tabiinden Hasan-ı Basri'ye nispetle;
Muhammed Abdürrahîm :Tefsîrü’l-Ĥasan el-Baśrî, r. I-II, Kahire 1992
Diğer el yazmaları H.1100-1150 tarihleri arasında yazılmıştır.Diğerlerinin müellifi bellidir.[Ayasofya kütüphanesinde tefsir ilmine âit arapça yazmalar . H. Ritter. ]
Tabiinden Hasan-ı Basri'ye nispetle;
Muhammed Abdürrahîm :Tefsîrü’l-Ĥasan el-Baśrî, r. I-II, Kahire 1992
M. A. Ebü’n-Nîl: Tefsîrü’l-İmâm Mücâhid b. Cebr, nşr. , 1989 Kahire
Abdurrahman Sûretî,: Tefsîrü’l-Mücâhid. I-II, Beyrut
Not: Bugün elde bulunan ve Mücâhid’e nisbet edilen tefsirin öğrencileri tarafından derlendiğine inanılmaktadır.Mücâhid b. Cebr’e nisbetle yayımlanan iki tefsir Dârü’l-kütübi’l-Mısriyye’de kayıtlı 2075 nolu yazma nüshaya dayanmaktadır. Bunlardan ilkini gerçekleştiren Abdurrahman Sûretî mevcut yazmayı tahkik etmiş, ayrıca Taberî’nin tefsirinde ve diğer tefsirlerde bulunan bilgilerden Mücâhid’e nisbet edilenleri almış, nüshada tefsiri yer almayan bazı sûrelerin açıklamasını da bu şekilde oluşturmuştur . İkinci neşir M. Abdüsselâm Ebü’n-Nîl’e ait olup doktora tezi olarak hazırlanmıştır. Araştırmacı ilk yayının eksiklerini gidermeye çalışmış, yazmadaki bilgileri ilk neşirde olduğu gibi zenginleştirmiştir. İsmail Cerrahoğlu, bu neşirlerde kullanılan yazmadaki tefsir rivayetlerinin Mücâhid’e nisbetini zayıf görmekte, aynı şeyin ilk naşir tarafından yapılan eklemeler için de söz konusu olduğunu belirtmektedir.
Abdurrahman Sûretî,: Tefsîrü’l-Mücâhid. I-II, Beyrut
Not: Bugün elde bulunan ve Mücâhid’e nisbet edilen tefsirin öğrencileri tarafından derlendiğine inanılmaktadır.Mücâhid b. Cebr’e nisbetle yayımlanan iki tefsir Dârü’l-kütübi’l-Mısriyye’de kayıtlı 2075 nolu yazma nüshaya dayanmaktadır. Bunlardan ilkini gerçekleştiren Abdurrahman Sûretî mevcut yazmayı tahkik etmiş, ayrıca Taberî’nin tefsirinde ve diğer tefsirlerde bulunan bilgilerden Mücâhid’e nisbet edilenleri almış, nüshada tefsiri yer almayan bazı sûrelerin açıklamasını da bu şekilde oluşturmuştur . İkinci neşir M. Abdüsselâm Ebü’n-Nîl’e ait olup doktora tezi olarak hazırlanmıştır. Araştırmacı ilk yayının eksiklerini gidermeye çalışmış, yazmadaki bilgileri ilk neşirde olduğu gibi zenginleştirmiştir. İsmail Cerrahoğlu, bu neşirlerde kullanılan yazmadaki tefsir rivayetlerinin Mücâhid’e nisbetini zayıf görmekte, aynı şeyin ilk naşir tarafından yapılan eklemeler için de söz konusu olduğunu belirtmektedir.
Tebeü’t-tâbiînden Mukātil b. Süleyman’a nispetle;
Abdullah Mahmûd Şehhâte:Tefsîrü Muķātil b. Süleymân ( I-V, Kahire 1979)
Eş-Şâfiî tefsiri hicri 204 (MS.820): Ahkâmu'l-Kur’ân :Fıkhi bir tefsirdir.
Not: (Ahmed b. Hüseyin el-Beyhakī (ö. 1066 )tarafından derlenmiştir),
Ayrıca Şia ekolü tarafından kabul edilen;
İmam Ca’fer es-Sâdık ve Tefsiri (hicri 83/702 - Hicri 148/765 )
İmam Hasan el-Askerî ve Tefsiri [ 232 (m. 847) hicrî 260/874
Detaylı bilgi için bknz:
http://islamdamezhepler.blogspot.com.tr/2015/08/sia-ehli-beyt-tefsir-kaynaklari.html#more
Sonraki dönemler:
Sünni ekol tefsir kitapları:
Şia ekolü tefsir kitapları:
Abdullah Mahmûd Şehhâte:Tefsîrü Muķātil b. Süleymân ( I-V, Kahire 1979)
Eş-Şâfiî tefsiri hicri 204 (MS.820): Ahkâmu'l-Kur’ân :Fıkhi bir tefsirdir.
Not: (Ahmed b. Hüseyin el-Beyhakī (ö. 1066 )tarafından derlenmiştir),
Ayrıca Şia ekolü tarafından kabul edilen;
İmam Ca’fer es-Sâdık ve Tefsiri (hicri 83/702 - Hicri 148/765 )
İmam Hasan el-Askerî ve Tefsiri [ 232 (m. 847) hicrî 260/874
Detaylı bilgi için bknz:
http://islamdamezhepler.blogspot.com.tr/2015/08/sia-ehli-beyt-tefsir-kaynaklari.html#more
Sonraki dönemler:
Sünni ekol tefsir kitapları:
Taberi Tefsiri : Ebû Ca’fer
Muhammed b. Cerîr et-Tâberî (ö. 310/922)Camiül Beyan Fi Tefsiril Kur´an
:Rivayet Tefsiridir
Tahavi tefsiri: ö.321 (m. 933): Ahkamul Kuran :Rivayet
İbn Ebî Hâtim er-Râzî (ö.
327/938): Tefsîru İbn Ebî Hâtim
Ebu Bekr er-Râzi el-Cassâs
(ö.981) :Ahkamul kuran :Fıkhi
Ebu’l-Leys
es-Semerkandî(ö.983): Tefsîru Kur’âni’l-Azîm:Rivayet
el-Vâhidî (Ö 1075) el-Vecîz fî
Tefsîri'l-Kur’âni'l-Azîz : Rivayet
İlkiyâ el-Herrâsi (ö.1110):
el-Begavî( ö.1122) :
Meâlimu't-Tenzîl.Rivayet
Ebulfezl Reşidüddin Ahmed b.
Ebi Said el-Meybedi ( ö. H. 570-M. 1126 )Keşfül Esrar ve İddetül Ebrar Tefsiri
:Dirayet allahdostuseyyid
Zemahşeri'nin (ö.1143): El
keşşaf an hakâikı’t-tenzil ve uyûni’l-ekâvîl fı vücühi’t-te’vîl:
Ebu Bekr İbnu'l-Arabi (ö.1148)
Ahkâmu'l-Kur’ân :Fıkhi
Fahreddin Razi (ö.1209):
Mefatih'ul Gayb (Tefsir-i Kebir) : Dirayet
İbn Atiyye(ö.1148)
el-Muharraru'l-Vecîz fî Tefsîri Kitâbi'l-Azîz.
İbn Farh el Kurtubi (ö.1273):
el-Câmi'li-Ahkâmi'l-Kur'ân :Fıkhi
Kadı Beydavi (ö.1285) :
Envârü't-Tenzîl ve Esrâru't Te'vil : Dirayet
Nesefî (ö. 710/1310) :
Medâriku’t-Tenzîl ve Hakâiku’t-Te ’vil :Dirayet
İbn Kesir El Dimaşk (ö.1373):
Tefsîr'ül-Kur'ân-Azim
Fîrûzâbâdî ( ö.1415)İbn Abbas tefsiri: Tenvirü'l-mikbas
min Tefsiri ibn Abbas :Rivayet
Abdurrahman es-Suyûtî (ö. 911/1505):
ed-Dürru’l-Mensûfu :Rivayet
Ebussuûd Efendi(ö.1574):
İrşad ül-akli s selim ila mezayel kuran il kerim :Dirayet
İsmail Hakkı Bursevi (ö.1725)
: Ruh'ul Beyan fi Tefsir'il KuranŞia ekolü tefsir kitapları:
Tefsir-i Kummi : Ali b. İbrahim b. Haşim-i Kummi
(ölümü h. 307 – m. 919) :Rivayet
Furât el-Kûfî ve Tefsiri : ( ölümü tahmini 310/922)
Ayyâşî ve Tefsiri ( ölümü tahmini hicrî 320/932 )
Nû’mânî ve Tefsiri ( ölümü tahmini hicrî
360/971 )
Tefsir-i Tibyan” Ebu Cafer Muhammed b. Hasan b.
Aliyy-il Tusi. (H. 460-M.1067 ): Fıkhi
Mecma-ul Beyan Tefsiri: : Ebu Ali el-Fazl b. el-Hasan
el- Tabersi : (H. 548-M. 1154)
Ravhu’l-Cinân ve Rûhu ’l-Cenân :Ebu’l-Futûh er-Râzî (ö.
550/1155)
es-Sâfî: Molla Muhsin
Feyz el-Kâşânî (ö. 1091/1680)
Seyyid Hâşim Bahrânî (ö. 1107/1695):
Nur-us Sakaleyn Tefsiri: şeyh Abdulali b. Cumeti-il Erusi
Huveyzi (H. 1112- M. 1700 )
Faslu’l-Hitâb fî Tahrîfi Kitâbi Rabbi’l- Erbâb :Mirza
Hüseyin en-Nûrî et-Tabersî hicri (1254/1839 -1320 /1903)
El-Mizan Tefsiri: Allame Muhammed Hüseyin Tabatabai : (H.
1402-1981)
Numune Tefsiri: Ayetullah Nasır Mekarim Şirazi ve Âlimler
Kurulu.:( d. H. 1347-1926 )
Şia tefsir kitaplarını incelemek için bknz:
http://islamdamezhepler.blogspot.com.tr/2015/08/sia-ehlibeyt-tefsir-alimleri.html#more
SÜNNİ TEFSİR KİTAPLARI ÖZET:
Ayasofya kütüphanesinde H.1100-1150 yılları arasında yazılmış ,çeşitli sureleri içeren 11 ciltlik varaklar halinde el yazmaları vardır.Ciltler bazı sureleri içermektedir ve ayrı kişiler tarafından yazılmıştır..Tefsirin tamamını içermemektedir.
1- CAMİ-UL BEYAN TEFSİRİ
Tanınmış adı: Tefsir-i el-Taberi, “Camiul Beyan fi tefsiril Kur'an”
Müellifi: Ebu
Cafer Muhammed b. Cerir bin Yezid el- Taberi.
Doğumu: H.
224-M. 839 Ölümü: H. 310- M. 925
Müellifin Mezhebi: şafii
Tefsirin Dili: Arapça
Cilt sayısı: 7 cilt.
Eserin tanıtımı: Bu tefsir tanınmış tefsirler arasında en eski, en ilmi,
en meşhur ve temel Kuran'ı Kerim tefsiridir.
Cami-ul Beyan bıraktığı etki açısından
ilk ve en önemli müracaat kitabıdır. Lakin görüş bildirme ve hüküm verme
bahislerini nazara alacak olursak kendi zamanın akli delile dayalı tefsirleri
arasında da sayılmaktadır. Buna rağmen daha sonraları itibari tefsirlerin
artmasıyla bu tefsir önemini kaybetmiştir. Zehebi, Süyuti'den şöyle naklediyor:
“Muhammed b. Cerir'in tefsiri, müellifinin tercihleri, Arap dili ve edebiyatına
teveccühü ve çıkarımlarıyla bu büyük eseri diğer yorumlardan farklı kılarak en
büyük tefsirler arasında yer almasını sağlamaktadır.”
Taberi'nin tefsirinde izlediği metot,
ayet merkezli yorumla birlikte sahabenin ve tabiinin şahitliğiyle destekli
rivayetlerin beyanlarını içeren bir üsluba sahiptir. Fakat sadece nakledilen
rivayetlerle yetinmeyip meselelerle alakalı diğer sözleri de tercihen
açıklamıştır. Taberi, tefsir konusunda oldukça muhalif görüşlüdür.
Ayasofya kütüphanesinde H.1100-1150 yılları arasında yazılmış ,çeşitli sureleri içeren 11 ciltlik varaklar halinde el yazmaları vardır.Ciltler bazı sureleri içermektedir ve ayrı kişiler tarafından yazılmıştır..Tefsirin tamamını içermemektedir.
2. EBU CAFER ET-TAHAVÎ TEFSİRİ (853-933), Mısır'lı Hanefi fıkıh ve akaid bilgini.
Anne tarafından Şafii mezhebine mensuptur. Fakat ünlü bir Şafii bilgini olan dayısı el-Münzenî'nin Hanefi kaynaklarını incelemesinden etkilenerek Hanefi mezhebi üzerine çalışmaya başlamıştır. Her iki mezhebe dair ihtilaflı meseleler hakkında yazdığı eserleri meşhurdur. Hanefi mezhebinde müctehid seviyesinde bir bilgindir.
3.EBU’L-LEYS ES-SEMERKANDÎ(ö.983): Tefsîru Kur’âni’l-Azîm
4- EL-KEŞŞAF TEFSİRİ
Tanınmış Adı: El Keşşaf an Hakaiki ğavamiz el- Tenzil ve Uyunil Egavil fi Vucuhit Tevil.
Müellifi: Carullah Mahmud b. çmer el-Zemahşeri
Doğumu: H.467-M. 1075 ölümü: H. 538- M. 1144
Müellifin Mezhebi: Hanefi, Mutezili
Tefsirin Dili: Arapça
Kaleme Alındığı Tarih: H. 526-H. 527
Cilt Sayısı: 4 Cilt
Eserin Tanıtımı: Zemahşeri bu tefsiri Beytul Haram yakınlarında 2 yılı aşkın bir sürede kaleme almıştır. Bu tefsirin asıl özelliği Kur'an-ı Kerim'in mucizevî edebi tertip ve güzelliğinin yansıtılmasıdır. Zemahşeri de bu itibarla yenilikçi ve üslup sahibi bir müfessir kabul edilmektedir. Keşşaf Tefsiri'nin asıl hedefi Kur'an-ı Kerim'in edebi hazinelerini keşfetmektir. İşte bu nedenledir ki Keşşaf'ın kaleme alınmasından sonra bütün müfessirler yazdıkları eserlerin tamamında müellifin bu yapıtından faydalanmışlar, hatta eserin bazı ibarelerini birebir kullanmışlardır. Keşşaf Tefsiri oldukça okunaklıdır, karmaşık terimlerden arınmıştır. Fıkhi konuların işleniş metodu hüküm ayetlerinin altında kısaca mevzu bahis edilmiştir, bununla birlikte bu fıkhi mülahazalarda müellif inançsal taassup göstermemektedir. Keşşaf Tefsiri'nde İsrailiyyat da mevcuttur. Fakat müellif bir şekilde bunların zayıf olduğuna işaret eder.
5. KEŞFÜL ESRAR VE İDDETÜL EBRAR TEFSİRİ
Orijinal Tam Adı: “Keşfül Esrar ve İddetül Ebrar, tanınmış adıyla Hace-yi Abdullah-il Ensari Tefsiri
Müellif: Ebulfezl Reşidüddin Ahmed b. Ebi Said el-Meybedi
ölümü: Yaklaşık Olarak H. 570-M. 1126
Müellifin Mezhebi: şafii, Eşari
Tefsirin Dili: Farsça
Kaleme Alındığı Tarih: H. 520
Cilt Sayısı: 10 Cilt.
Eserin Tanıtımı: Keşfül Esrar Tefsiri, Hace Abdullah b. Muhammed el-Ensari el- Hirevi'nin ayrıntılı açıklamalarının yer aldığı “şerh” olarak anılır. Ayrıca Fars dili ve edebiyatının irfani zenginliklerinden sayılmaktadır. Bu tefsirde Kuran ayetleri üç bölümde tahlil edilmek üzere ele alınmaktadır. Birinci bölümde ayetler sadece lâfzî olarak incelenmiş ve bu kâfi görülmüştür. İkinci bölümde sözcüklerin okunuşu ve lügat ilmi ile birlikte tümleç ve sözcük bilgileri dilbilgisi bazında ele alınmış, ayrıca ayetlerin nüzul sebeplerine göre haber ve hadislere yer verilmiştir.Üçüncü bölüm ayeti kerimeleri tasavvufi ve irfani zevk ile ele almıştır.. Bu kitap Fars dili edebiyatının lügat zenginliğinin, temsil (örneklendirme), teşbih (benzetme) ve tabir sanatlarının (yorum) çok kıymetli bir göstergesi durumundadır. Bunlarında ötesinde kitapta fıkıh, felsefe, ahlak ve irfan konuları da müellifin özverili çalışmaları olarak yer etmiştir.
6- MEFATİHUL ĞAYB TEFSİRİ
Tanınmış adı: Tefsir-i Kebir, Tefsir-i Mefatih-ul ğayb, ve Tefsir-i
Fahruddin-i Razi
Müellifi: Ebu
Abdullah Muhammed b. el-Huseyin el-Taberistani el-Razi, meşhur adıyla Fahruddin
Razi.
Doğumu: H.
543-M. 1148 ölümü: H. 606-M. 1209
Müellifin Mezhebi: şafii-Eşari
Tefsirin Dili: Arapça
Kaleme Alındığı Tarih: H. 603
Cilt Sayısı: 23 cilt
Eserin Tanıtımı: Tefsir-i
Kebir, akli istidlallere dayalı ve kaynak olarak gösterilebilecek önemli
tefsirler arasında sayılmaktadır. Onun bazı önemli özelliklerini şu şekilde
özetlemek mümkündür. Müellifin bu eseri, ayetlerin ve surelerin yorumlanması
nispetinde özel bir inceliğe sahip olarak en dakik detaylar göz önünde
bulundurulup araştırmacıya takdim edilmiş, bu özel nüanslar eşliğinde ve müellifinin
özverisiyle diğer tefsirler içinde mümtaz bir yer edinmiştir. Bu tefsirde
felsefi konulara, özellikle Mutezile ve Keramiye'nin görüşlerine hususi bir
üslupla yer verilmiştir.
Tefsir-i Kebir çeşitli Kur'ani
ilimlerin idraki güç birtakım dallarının anlaşılır hale gelmesini başarmış bir
eserdir. Yine bu tefsir önemli birçok şahsiyetin kaleme aldığı benzerleri
arasında kapsamı itibariyle önemli bir yere sahiptir.
Ayrıca fıkıh ve fıkıh usulü konuları ve
felsefi meseleler, her biri kendi yerinde dikkat ve sabırla beyan edilmiştir.
Razi tefsirinde, matematik hatta tıp konularına bile hatırı sayılır bir
özveriyle temas etmiştir.
7. EL-CÂMİ'Lİ-AHKÂMİ'L-KUR'ÂN
Kutubalı İslam bilgini, ibn Farh el Kurtubi'nin (ö.1273) bu çalışması bir ahkam tefsiridir.Kurtubî, rivayete ağırlık verirken tefsirine giriştiği âyetin açıklaması ile ilgili hadis bulmuşsa bununla yetinmiş, hadis bulamadığı takdirde Sahabe, Tabiun ve daha sonra gelen âlimlerin görüşlerine yer vermiştir. Tefsirde en çok Ebu Bekr er-Râzi el-Cassâs (ö.981), İlkiyâ el-Herrâsi (ö.1110) ve Ebu Bekr İbnu'l-Arabi (ö.1148)'nin Ahkâmu'l-Kur'ân'larından istifade etmiştir.
8 .ENVÂRÜ'T-TENZÎL
VE ESRÂRU'T TE'VİL
Kadı Beyzavi
(aslı dat harfliyle, Beydavi ö.1285) adlı müfessirin bu eseri, rivayet ve
dirayeti beraber yürütür. Envaru't-Tenzil'in başlıca kaynakları arasında Rağıb
el-İsfehanî'nin el-Müfredat'ı, Zemahşerî'nin el-Keşşaf'ı ve Fahreddin
er-Razî'nin Mefatihu'l-Ğayb'ı yer alır. Fıkıhta Şâfiî, akaidde Eş'arî mezhebine
göre te'lif edilmiştir. Osmanlı medreselerinde yıllarca ders kitabı olarak
okutulmuş olması eserin değerini gösterir.
9. TEFSÎR'ÜL-KUR'ÂN-AZİM
Ünlü tarih,
fıkıh, hadis bilgini ve müfessir İbn Kesir El Dİmaşk'ın (ö.1373) eseridir.
Rivayet tefsirlerinin en ünlülerinden olan bu eser için İmam Suyutî şöyle
demiştir: "Onun çizgisinde ona benzer hiçbir kitap te'lif
edilmemiştir." Eserde, müellif dirayet tefsirlerinden alıntılar da
kullanıp kendi görüşlerini de açıklamıştır. Ayetlerin açıklanmasında hadislerin
bütük yeri vardır. Türkçe baskısı, Hadislerle Kuran Tefsiri diye geçmektedir.
10- EL-DURRÜL MENSUR TEFSİRİ
Tanınmış adı: El-Durrül
Mensur fi tefsiri bil Masur
Müellifi: Celalettin
Ebulfazl Abdurrahman b. Ebibekr el-Suyuti
Doğumu: H. 849-M. 1445 ölümü: H. 911-1505
Müellifin Mezhebi: şafii,
Eşari
Tefsirin Dili: Arapça
Kaleme Alındığı Tarih: H.
898
Cilt Sayısı: 16 Cilt
Eserin Tanıtımı: Suyuti
bu tefsiri kaleme aldıktan hemen sonra Tercuman el-Kuran başlığı altında diğer
bir kitabını telif etti.
Peygamber Efendimiz'in (s.a.a) tefsirlerini
de kapsayan, içerisinde incelemeden geçirilmiş on binin üzerinde senetleriyle
birlikte zikredilmiş hadise yer verilmiş bir kitabın mütalaasının imkânsız olacağını
düşünerek Tercüman el-Kuran isimli kitabını (senetleri beyan etmeden) hülasa
etmiş ve bu özet kitabı “Eddurril Mensur”şeklinde adlandırmıştır.
El-Durrül Mensur tamamen rivayete dayalıdır
ve rivai açıdan geçmişin aydınlanması noktasında oldukça faydalı bir eserdir.allahdostuseyyid
Müellif rivayeti beyan ettikten sonra asla
kendi görüşünü belirtmemiş, rivayetin orjinalinde herhangi bir yer değişiklik
yapma yönüne gitmemiştir. Bununla beraber rivayetin doğruluğu veya zayıf bir
senede sahip olup olmadığı konusuna da değinmemiştir. Belki bunların da
ötesinde sadece “selefi” düşünceyi savunan bir yorumla yetinmeyi yeğlemiştir.
Kitabın kaynakçası genel olarak Taberi
Tefsiri ve Kütübi Sitte'dir.
11. İRŞAD ÜL-AKLİ
S SELİM İLA MEZAYEL KURAN İL KERİM
Osmanlı fıkıh
alimi ve müfessiri Ebussuûd Efendi'nin (ö.1574) eseridir. Tefsîrde, tefsîr
ilminin en önemli unsurlarından birisi olan Kur’ân’ın Kur’ân ile tefsîri,
Kur’ân’ın hadislerle tefsîri, sebeb-i nüzûl, nesh, kıssalar, fıkıh, kelâm,
lügat, nahiv, kırâat, isrâiliyyât, muhkem ve müteşâbih, şiirle istişhâd,
belâgat, i’câz, ayetler arasındaki münâsebet ve insicâm gibi hususları takip
ederek tefsîrini meydana getirmiştir. Lugavi Tefsirlerdendir.
12. RUH'UL BEYAN
Fİ TEFSİR'İL KURAN
Büyük Osmanlı
Alimlerinden İsmail Hakkı Bursevi (ö.1725) tarafından telif edilmiş eser,
tasavvufi tefsir özelliğini taşır. 23 yıl boyunca camide verdiği vaazların
kağıtta vucüd bulmuş hali olan tefsirde ayetler, yine ayetler ve hadislerle
açıklanmasının yanısıra, tefsir, ariflerin menkıbeleri ve şiirlerle de
desteklenmiştir. Arapça olarak kaleme alınmış eser, dirayet tefsirlerinden
alıntılarla da beslenmiştir.
